Gelişimin ilk yılları
Hiç bir canlı doğduktan sonra insan yavrusu kadar uzun bir süre bakıma ihtiyacı yoktur.
Bebeğin bakımı ilk yıllarında çok önem teşkil etmektedir. İlk yıllarında bu gelişim sürecinde her türlü eğitim ve bakım kendisine katkıda bulunacaktır. Bebekler yer ay yaklaşık olarak 5 cm büyür. Bu büyüme ilk aylarda ve yıllarda devam eder. Çocukların zihinsel gelişiminin 2/3 sini ve sinir sisteminin 4/5ini ilk beş yıl içerisinde tamamlarlar.
Kişilik özelliklerinin ise ilk 5 yıl içinde oluştururlar. Bu sebepten dolayı ilk 5 yıl içerisinde verilen eğitimler bebeğinizin hayat boyunca yansıtacağı karakteri temsil edecektir ve kişiliğini oluşturacaktır. Bu sebepten dolayı bu yıllar içerisinde beyindeki nöronlar yani beyin hücreleri arasındaki bağlantılar nicel olarak büyük ilerleme kaydederek birbirleri arasındaki iletişimleri üst düzeye getirirler. Bu kritik dönemlerde çocukların eğitim ve öğretimi hakkında azami derecede önem verilmesi gerekmektedir. Bu sebeple çocuklarla mümkün olduğunca daha fazla zaman geçirerek onlara geniş oyun alanları tahsis etmeli ve kendi kendini geliştirebileceği oyuncakları teşvik etmeli veya ebeveynlerin çocuk ile ilgilenirken daha fazla iletişim kurarak eğitimlerine son derece etkili araçlar ve oyuncaklar ile eşlik etmeleri gerekmektedir.

Fiziksel gelişim etkileyen faktörler

• Kalıtım
• Çevre
• Zaman

İnsanın gelişimi üzerinde yapılan proje ve çalışmalarda, bebeklerin ve çocukların her bir birey, her bir toplum ve her bir kültür için farklı standartlar oluştursa da büyük benzerlikler gösterdiği ve belirli ilerleyiş içerisinde gelişimsel dönemleri olduğu aşikardır. Bu görüş tüm bilim insanları tarafından kabul edilmektedir. İlk olarak Erki Erkison tarafından adlandırılan ve Piaget’nin bilişsel gelişim kuramında vurgulanan epigenetik kurama göre; gelişimin sağlıklı olarak devam edebilmesi için her dönemin gereksinim duyduğu zaman içerisinde kendisinin tamamlaması gerektiği vurgusudur.

Gelişimin takip edilmesi hususunda 3 farklı faktör bulunmaktadır;
Bunlardan birincisi Baş çevresi ölçümüdür ve buna bağlı olarak ortaya çıkabilecek makrosefali ve mikrosefali hastalığı vardır.
İkinci olarak kiloya bağlı olarak ortaya çıkabilen Anoreksiya nevroza veya Obezite hastalıklarıdır.
Üçüncü olarak boy ölçümüne bağlı olarak ortaya çıkabilen cücelik veya boy uzunluğu hastalığdıır.
Fiziksel gelişimde ortaya çıkabilen bu rahatsızlıklar kalıtımsal biyolojik faktörler veya çevresel faktörlerin karşılıklı etkileşimi sonucu ortaya çıkmaktadır.
Bu sebeplerden dolayı bebeğinizin veya çocuğunuzun ilk aylardan itibaren bu 3 faktörün takip edilmesi önem teşkil etmektedir.
Bebeklerde ve çocuklarda gelişim cetveli
,

Gelişim cetveli nedir ?
Bebeğinizin veya çocuğunuzun dünya ve Türkiye standartlarında diğer çocuklara göre gelişimini bir istatistik olarak gösteren tabloya veya grafiğe denir. Bu tablo aracılığı ile çocuğunuzun gelişimini takip edebilirsiniz. Eğer sınırların üstünde veya altında kaldığını tespit ederseniz. Doktorunuza müracaat ederek bu kilo fazlalığını veya eksiğini telafi için gerekli müdahaleleri edebilirsiniz.
Gelişim cetveli neden önem teşkil eder ?
Bebeğinizin veya çocuğunuz beslenme alışkanlıklarını, doğru beslenip beslenmediğini yada herhangi bir rahatsızlığı olup olmadığını bu cetvel yolu ile tespit edebilmek mümkündür. Sağlıklı ve doğru beslenen bir bebeğin yada çocuğun normal koşullar altında standartların altına düşmemesi gerekmektedir. Maalesef isteyerek olmasa da bazı ebeveynler beslenme hususunda bebek yada çocukla aynı frekansı yakalamaları zaman almaktadır. Bu yüzden doğru olan şey bir beslenme uzmanından destek almaktır.
Gelişim cetvelinde yer alan unsurlar nelerdir ?
Gelişim cetvelinde önemli olan husus ve kısaslar, boy, kilo ve baş çevresidir.


Persentil tablosunu okuma

Tabloyu incelerken bebeğinizin kaç aylık olduğuna ve cinsiyetine göre ilgili satır bulunur.
Boyu, kilosu ve baş çevresi ölçümlerini listedeki aralıklarla karşılaştırın ve “p” harfi ile belirtilen persentil yani yüzdelik oranda nerede olduğunu bulunuz.


0 ile 10 arası çıkan persentil değer: Bebeğin veya çocuğun belirtilen aralıkta gelişim yaş aralığı için çok geride olduğunu gösterir.
10 ile 25 arasındaki persentil değer: Bebeğin belirtilen aralıkta gelişiminin düşük seviyede olduğunu gösterir.
25 ile 75 arasındaki persentil değer: Bebeğin gelişiminin aynı yaş grubunda ve cinsiyetteki diğer bebeklere göre normal olduğu kabul edilir.
75 ile 90 arasındaki persentil değer: Yüksek kabul edilir ve müdahale gerektirir. Hekim önerisi ile beslenme konusunda bir planlama yapılmalıdır.
90-100 arasındaki persentil değer: Gereğinden fazla gelişim söz konusudur ve hekime başvurmak gerekir.



Çocuklar ve bebekler gelişim evrelerinde gözlenen olgunlaşma öğrenme ve yaşantıdan kaynaklanan faktörlerden dolayı nitelik ve nicelik bakımından farklılıklar gösterirler.
Doğumdan sonraki kemiklerdeki gelişmeler, boy uzaması şekilden gerçekleşir ve kemiklerdeki hızlı gelişmeler yaşantısının ilk yılları içerisinde gözükür.
Fiziksel gelişimin kalıtımsal etkisi çok önemli faktör olmasına rağmen tek faktör değildir. Ek oalrak söyleyebileceğimiz, çevresel faktörler, psikolojik faktörler gibi bir çok etken çocuğun gelişimine engel olabilir. Ayrıca çocuğun doğum öncesi ve sonrası faktörlerini de bu hesaba katmak gerekebilir.
Bebeklik döneminden 2 yaşa kadar hızlı bir büyüme süreci oluşurken, ergenliğe kadar devam eden süre içerisinde bir yavaşlama söz konudur.

Fiziksel gelişim açısından çocuklar cinsiyetlerine göre farklılıklar göstermektedir.
Kızların gelişimi erkeklere göre daha erken başlamakta ve daha erken tamamlanmaktadır.
Bu konuda bilimsel araştırmalar halen devam etmektedir.
Kızlar doğumda 6 hafta gibi bir erken gelişim göstermektedirler.
Ergenlikte ise 2 yıl kızlar gelişim olarak öndedir.
Bazı çocuklar ergenlik dönemine kadar yavaş seyreden boy uzamaları ergenlik döneminde hızlanır ve bu dönemde boyları gelişmeye başlar.

Çocuklarda Psikomotor gelişim

Fiziksel olarak büyüme ve büyüme merkezi sinir sisteminin gelişimi ile paralel olarak bebeğin veya çocuğun isteğine bağlı olarak hareketlilik kazanması olarak tanımlanmaktadır.

Psikomotor gelişim, motor becerilerinde ortaya çıkan davranışların kontrol altına alınmasını içeren ve yaşamı boyunca devam edecek gelişim ve eğitim sürecidir.
Çocukların kol ve bacakları ile tüm organlarını kullanmada hız, güç ve zeka ile uygunluk sağlaması ile birlikte bedenini kontrol altında tutabilme becerisini sağlamasına psikomotor gelişim denir.

Motor gelişimi; hareket yeteneklerinin ve fiziksel yeteneklerinin gelişimini oluşturmaktadır.
Bu hareketler süreklilik arz ettiğinde ilerleyen zamanlarda refleks olarak devam edecek ve bazıları ise bilinçli olarak kullanıldığında motor becerilerine dönüşerek ömür boyu devam edecektir.
Makas kullanma kağıt kesme, zıplama, tek ayak üstüne durma gibi organların bilinçli olarak kullanılması psikomotor gelişimi olarak değerlendirilmektedir.
Psikomotor becerilerinde kas ve zihin koordinasyonu ile birlikte yapılan hareketlerin gelişimi ile birlikte yaşam boyu devam eden bir süreçtir.

Bebek doğumdam itibaren, emme, uyuma kollarını hareket ettirmek ağlamak, tutmak gibi hareketler yapmabilmektedir. Bu hareketleri yapabilmesinin sebepleri duyuşsal bilişsel sosyokültürel ve çevresel faktörler sebebi ile oluşmaktadır.
Bu psikomotorlar yaşamı boyunca kendisini etkiliyecek diğer faktörleri ortaya çıkartacak ve devamlı gelişecek olan psikomotorlardır.
Örneğin: Araba kullanmak, bisiklet kullanmak, yemek yapmak veya askerlerin barfiks çekmesi yada müzisyenin çalgı çalması gibi devam edecektir.

dMotor becerilerde temel kavramlar
Psikomotor yetenekler; dikkat, kuvvet, denge, tepki hızı eşgüdüm koordinasyon ve esneklik olarak çeşitlendirilebilir.

Dikkat: Psikomotor içerisinde yer alan bu unsur, çocuğun ilk yıllarından itibaren ortaya çıkan bir önemli ve dikkat edilmesi gereken unsurdur.
Bu dikkat süreci bebeğin ilk aylarında anneyi izlemek sesleri takip etmek, eşyayı takip etmek gibi tespit edilebilir. Sonraki yıllarda ise, bir film izlemek, oyuncaklarla ile oynamak veya başka bir eşyaya odaklanmak gibi gözlenebilir.

Kuvvet: Bir direnci yenebilme, ona karşı koyabilme becerisi olarak tanımlanabilir.
Motor becerisinde kas ve sinir sistemi ile birlikte zeka gelişimi önemli yer teşkil etmektedir.
Çocuklarda kas gelişimi yaş cinsiyet ve çevre faktörlerine bağlı olarak değişiklik göstermektedir.

Denge: Bir yerde durabilme hareketi devam ettirebilme olarak tanımlanabilir. Buna örnek olarak tek ayak üstünde durma, eğilme, dönme, yukarı uzanma gibi davranışlar gösterilebilir.
Denge bize kas sistemi sinir sistemi, göz ve kulak sistemleri hakkında bilgi verir.

Tepki hızı: Bu faktör diğer adı ile “Harekete hazır olma” olarak adlandırılabilir. Vücudun her zaman etkiye tepki göstermeye hazır olması gerekmektedir. Tepki süresi ne kadar hızlı olursa psikomotor öğrenme süresi de o kadar hızlı olacaktır.

Eşgüdüm Koordinasyon: Herhangi bir psikomotor kullanılırken organların öncelik sırası ile işlem görmesi ve organlarının birbiri ile uyum sağlaması olarak adlandırılabilir.

Esneklik: Psikomotorlardan bazıları vücudun her zaman esnek olmasını gerektirmektedir. Örneğin; oturma kalkma eğilme ve yürüme gibi.. Vücut küçük yaşlarda daha esnektir. Büyüdükçe kaslar geliştikçe esneklik azalır. Bu yüzden çocuklar küçük yaşlarda esnekliklerini korumak için bedensel hareketlerinde sportif faaliyetlerde bulunmalıdırlar.

Psikomotor gelişim öncesi doğum anı ve sonrası etkenlerden etkilenebilir.
Psikomotor gelişimi süresince uygun yaşam ve çevre koşulları, temel ihtiyaçların giderilmesi ve ailelerin sosyoekonomik ve kültürel düzeyleri etkilemektedir.

Ayrıca ebeveynlerin çocukların psikomotorlarını geliştirmede yardımcı olması önem teşkil etmektedir.
Çocukların tanımadıkları özelliklerine göre uygun öğrenme kabiliyetine göre teknikler geliştirmeleri ve psikomotorlarını faaliyete geçirecek araç gerek seçmelerine özen göstermeleri ve nitelikli eğitim programlarını çocuklara sağlamaları gerekmektedir.